महिला स्वयं-मदत गट (SHG) हे सामर्थ्यशाली समुदाय-आधारित समूह आहेत जे महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्य मिळविण्यासाठी, त्यांची कौशल्ये वाढवण्यासाठी आणि मजबूत सामाजिक नेटवर्क तयार करण्यासाठी सक्षम करतात. आत्मनिर्भरता आणि सामाजिक-आर्थिक विकासाला चालना देण्यासाठी हे गट महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.
महिला बचत गट काय आहे?
महिला बचत गट हा साधारणपणे १५-२० महिलांचा एक अनौपचारिक समूह असतो. या समूहातील महिला स्वेच्छेने एकत्र येतात आणि नियमितपणे थोडी थोडी बचत जमा करतात. जमा झालेला पैसा समूहातील सदस्यांना गरजेनुसार कर्ज म्हणून दिला जातो. यातून महिलांना आर्थिक मदत मिळते आणि त्या स्वतःच्या पायावर उभ्या राहू शकतात. बचत गट हा केवळ आर्थिक व्यवहार नाही, तर महिलांच्या सामाजिक आणि वैयक्तिक विकासाचे एक महत्त्वाचे माध्यम आहे.
महिला बचत गटाचे फायदे:
- आर्थिक स्वातंत्र्य: महिलांना स्वतःच्या गरजांसाठी पैसे मिळतात, ज्यामुळे त्या अधिक स्वतंत्र होतात.
- कर्ज उपलब्धता: बँकेच्या तुलनेत कमी कागदपत्रांवर आणि सोप्या पद्धतीने कर्ज उपलब्ध होते.
- आत्मविश्वास वाढ: समूहात काम केल्याने महिलांचा आत्मविश्वास वाढतो आणि नेतृत्व क्षमता विकसित होते.
- सामाजिक विकास: महिला एकत्र येऊन सामाजिक समस्यांवर चर्चा करतात आणि उपाय शोधतात.
- उत्पन्न वाढ: बचत गटाच्या माध्यमातून महिला लघुउद्योग किंवा व्यवसाय सुरू करू शकतात, ज्यामुळे त्यांच्या कुटुंबाची आर्थिक स्थिती सुधारते.
महिला बचत गटाची प्रक्रिया काय आहे?
- समूह तयार करणे: १५-२० इच्छुक महिला एकत्र येऊन एक समूह तयार करतात.
- नियम आणि उद्दिष्ट्ये ठरवणे: गटाचे नियम, बचत करण्याची रक्कम, कर्जाचे नियम आणि उद्दिष्ट्ये ठरवली जातात.
- बँक खाते उघडणे: गटाच्या नावे बँकेत बचत खाते उघडले जाते.
- नियमित बचत: गटातील सदस्य नियमितपणे ठरलेली रक्कम खात्यात जमा करतात.
- कर्ज वाटप: गरजेनुसार सदस्यांना जमा झालेल्या पैशांतून कर्ज दिले जाते.
- लेखाजोखा ठेवणे: गटाच्या जमाखर्चाचा व्यवस्थित हिशोब ठेवला जातो.
महिला बचत गटासाठी आवश्यक कागदपत्रे
01) आधार कार्ड झेरॉक्स
02) pan कार्ड झेरॉक्स
03) पासपोर्ट साइज् फोटो
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ):
- प्रश्न: बचत गटात किती सदस्य असावे लागतात?
- उत्तर: साधारणपणे १५-२० सदस्य असावे लागतात.
- प्रश्न: बचत गटातून कर्ज कसे मिळते?
- उत्तर: गटाच्या नियमांनुसार आणि उपलब्ध निधीनुसार सदस्यांना कर्ज दिले जाते.
- प्रश्न: बचत गटासाठी सरकारची मदत मिळते का?
- उत्तर: होय, राज्य आणि केंद्र सरकारद्वारे बचत गटांसाठी विविध योजना आणि मदत उपलब्ध आहेत.
- प्रश्न: बचत गटाचे फायदे काय आहेत?
- उत्तर: आर्थिक स्वातंत्र्य, कर्ज उपलब्धता, आत्मविश्वास वाढ, सामाजिक विकास आणि उत्पन्न वाढ हे बचत गटाचे मुख्य फायदे आहेत.